YENİ CORONA VİRÜS AŞISI

“Developing a vaccine for covid-19”

Old and new strategies are being investigated in an unprecedented worldwide effort

Sarah Caddy Wellcome Trust clinical research career development fellow

BMJ 2020;369:m1790 doi: 10.1136/bmj.m1790 (Published 4 May 2020)

            Hızla gelişen COVID-19 salgını nedeniyle SARS-CoV-2’ye karşı aşı geliştirme çalışmaları tüm dünyada başlamış ve son günlerde de hız kazanmıştır. Şu anda klinik çalışmaları yapılan 6 aşı adayı mevcut olup 80 aşı çalışması da preklinik çalışma düzeyinde devam etmektedir. Şu anda lisans almış bir aşı elimizde mevcut değildir. Sadece SARS-CoV-2 değil , SARS-CoV-1 ve MERS-CoV’a karşı da aşı henüz geliştirilebilmiş değildir.

            Aşı oluşturulması birçok zorluklar içermektedir. Doğal coronavirüs enfeksiyonuna karşı oluşan bağışıklık yanıtı kısa sürelidir.

            Aşı oluşturulma aşamasında 2 ana strateji mevcuttur. Geleneksel eskiden kullandığımız yöntemler ve son jenrasyon teknikler. Tarihsel olarak inaktive zayıflatılmış virüs bölümlerinin kullanılması iyi bilinen bir yöntemdir. Canlı virüs içeren aşı güvenlik nedeni ile kullanılmamaktadır. Faz I ve II insan inaktive aşı çalışması halen ÇİN’de devam etmektedir.

            SARS-CoV-2 virüsünün dış zarfında yer alan “spike protein”’e karşı antikor oluşlturma ile ilgili çalışmalar ikinci bir grup olarak devam etmektedir. Oxford Üniversitesi şempanze adenovirüs ile bu protein genlerini taşıyarak çalışmaktadırlar. Bu aşı 23 Nisan 2020’den beri 1000’den fazla gönüllü de denenmektedir.

            Virüsün mRNA (taşıyıcı RNA) denilen özelliklerini kullanan bir diğer aşı  6 hafta önce ABD’de denenmeye başlamıştır.

            Diğer bir grup çalışmada farklı bir kullanım için eski aşılardan faydalanmak olarak araştırılmaktadır. Bunlardan Verem (BCG) aşısı ve oral çocuk felci ve kızamık aşılarıdır. Hareket noktası BCG aşısının bağışıklık sisteminin doğal bileşenlerini uyardığı, influenza’dan mesane kanserine kadar koruyucu olduğu bilinmektedir. Şu anda tasarlanan pek çok çalışma BCG’li popülasyon ve COVID-19 insidansının düşüklüğü arasında epidemiyolojik ilişkiyi araştırmaya yönelik olarak hala devam etmektedir.  Geçmişte kullandığımız aşıların en önemli avantajı Faz I ve II çalışmaları zaten önceden yapıldığı için direk Faz III çalışmaların yapılmasına olanak tanımasıdır.

            Hangi aşı başarılı olacağını söylemek için henüz çok erkendir. İdeal olanı güvenli ve etkili bir aşı bulabilmektir. 

“Which vaccine will make it successfully through clinical trials first? It’s too early to tell, and in an ideal world we would have several safe and effective vaccines. No single vaccine will be suitable for everyone, everywhere. Access will be particularly challenging for low income countries, where financial support will be essential”.